Άγιος Γεώργιος Κερύνειας
Τοποθεσία και Ιστορία
Δυτικά της Κερύνειας, μόλις 4,5 χιλ. από την πόλη, στη στενή παράκτια πεδιάδα μεταξύ της θάλασσας στα βόρεια και της επιβλητικής οροσειράς του Πενταδακτύλου στα νότια, βρίσκεται το χωριό Άγιος Γεώργιος. Αφενός η βραχώδης παραλία, μόλις 15 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, με τις μικρές νησίδες, τα σπήλαια και τους λίγους μα πανέμορφους αμμουδερούς όρμους που δημιουργούν τόσες φυσικές ομορφιές, και αφετέρου ο εύφορος κάμπος συνέτειναν ώστε ο μικρός οικισμός «Κάμπος» ή «Αλακάτια» (από τα πολλά πηγάδια) να εξελιχθεί ραγδαία σ’ ένα μεγάλο χωριό, τον Άγιο Γεώργιο. Ένα χωριό που αναντίλεκτα είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά, όχι μόνο της επαρχίας αλλά και ολόκληρης της Κύπρου.
Η κοινότητα του Αγίου Γεωργίου αριθμούσε μόνο 17 κατοίκους το 1881, οι οποίοι κατήλθαν από το Κάρμι και το Τριμμίθι στην πεδιάδα. Σιγά-σιγά μετοίκησαν οι πρώτες οικογένειες, και έτσι άρχισε να κατοικείται το χωριό γύρω στα 1900, με αποτέλεσμα η κοινότητα να αποτελείται από 157 κατοίκους το 1931. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με την εκκένωση της Λευκωσίας, πολλές εύπορες οικογένειες καταφεύγουν στο χωριό, ενθουσιάζονται από τις ομορφιές του και αρχίζουν να κτίζουν τα εξοχικά τους κοντά στη θάλασσα. Χαρακτηριστικά, το 1973 το χωριό αποτελείτο από 967 αυτόχθονες κατοίκους, αλλά και άλλους τόσους Κύπριους και Ευρωπαίους πολίτες που διατηρούσαν τη μόνιμη ή εξοχική τους κατοικία στον Άγιο Γεώργιο.
Το χωριό ονομάστηκε Άγιος Γεώργιος, όταν σε μια σπηλιά κοντά στη θάλασσα βρέθηκε το εικόνισμα του Αγίου. Εκεί, πάνω από τη σπηλιά, κτίστηκε η εκκλησία του χωριού που αφιερώθηκε στον Άγιο Γεώργιο.
Ασχολίες των κατοίκων:
α) Αρχικά οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται αποκλειστικά με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το ήπιο κλίμα, το εύφορο έδαφος, οι πλούσιες υδροφόρες πηγές αλλά και η εργατικότητα των κατοίκων συνέτειναν ώστε ο «Κάμπος» να μετατραπεί σ’ έναν απέραντο λαχανόκηπο με αφθονία παραγωγής εποχιακών κηπευτικών με τα οποία τροφοδοτούσαν τα γύρω χωριά και την πόλη της Κερύνειας.
Οι εύφοροι ελαιώνες παράγουν μεγάλες ποσότητες ελεόλαδου και δίνουν τη δυνατότητα να εργοδοτηθούν πολλοί άνθρωποι. Σύντομα το χωριό αποκτά το δικό του, σύγχρονο για την εποχή του ελαιοτριβείο που λειτουργούσε ως Συνεργατική Εταιρεία με μέλη της από τα τρία χωριά Κάρμι, Τριμμίθι και Άγιο Γεώργιο.
Τον Αύγουστο γινόταν και η συγκομιδή των χαρουπιών που αποθηκεύονταν στις Αποθήκες του Σεβέρη κοντά στη Γλυκιώτισσα.
β) Ασβεστοκάμινα. Τα άφθονα ασβεστολιθικά πετρώματα της περιοχής του Πενταδακτύλου έδιδαν την πρώτη ύλη για την παραγωγή του ασβέστη. Στο χωριό λειτουργούσαν τρία ασβεστοκάμινα κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του χωριού: του Κώστα Ξερού και του Σάββα (Ασβεστάρη) Χαραλαμπίδη. Εκεί δούλευαν πολλοί εργάτες, κυρίως από τα χωριά Τριμμίθι και Κάρμι. Πολύ πριν την εισβολή των Τούρκων το 1974, τα ασβεστοκάμινα στο σύνολό τους είχαν σταματήσει τη λειτουργία τους.
γ) Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γύρω στο 1950, χωράφια με ελιές, χαρουπιές, αλλά και λαχανόκηποι, που βρίσκονταν στα όρια του χωριού ξεριζώνονται και φυτεύονται λεμονιές. Οι κάτοικοι, αντιλαμβάνονται ότι τα λεμόνια ήταν ένα πολύ προσοδοφόρο προϊόν και μετατρέπουν το χωριό σ’ ένα απέραντο περιβόλι με λεμονιές. Σύντομα γίνονται μέλη της νεοϊδρυθείσας Συνεργατικής Εταιρείας Λεμονοπαραγωγών Επαρχίας Κυρηνείας (ΣΕΛΕΚ) η οποία τους διασφαλίζει τις καλύτερες τιμές για την εξαγωγή και τη διάθεση των λεμονιών.
δ) Ο Άγιος Γεώργιος είναι κτισμένος σ’ ένα προνομιακό κομβικό σημείο, όπου η μοναδική οδική αρτηρία από τα δυτικά στα ανατολικά διασχίζει το χωριό από το ένα άκρο στο άλλο. Οι κάτοικοι έχοντας γρήγορη πρόσβαση στην πόλη της Κερύνειας αλλά και της Λευκωσίας, εκμεταλλεύτηκαν τη θέση και τις ομορφιές του χωριού και μετέτρέψαν τον Άγιο Γεώργιο σ’ ένα από τα πιο όμορφα τουριστικά θέρετρα του νησιού. Πολύ πριν την Ανεξαρτησία της Κύπρου, πάρα πολλοί Λευκωσιάτες αγόραζαν παραθαλάσσια γη και έκτιζαν τις εξοχικές τους κατοικίες. Σιγά-σιγά στις παραλίες δημιουργήθηκαν ολόκληρες συνοικίες με εξοχικά, όπως οι συνοικίες του Λάσου, το Λουτρό, της Ριβιέρας, ο Τρασιάς κ.ά.
Οι μικρές γραφικές παραθαλάσσιες παραδοσιακές «καλύβες» του Γιωρκή, του Ασπρή, του Ρωτόκλη του Περικλή εξυπηρετούσαν τους ντόπιους και ξένους επισκέπτες. Σύντομα, νέα παραθαλάσσια κέντρα, ταβέρνες, ξενοδοχεία «φυτρώνουν» κατά μήκος της παραλίας του χωριού, όπως το Ριβιέρα, το Λιμανάκι, «Πλάζα Μάρε», το ξενοδοχείο Χρυσαλλίς κοντά στο «κουδελαρκό» και το τουριστικό συγκρότημα «Καμάρες» στον Τρασιά». Το χωριό σιγά-σιγά αλλάζει και παίρνει μια κοσμοπολίτικη όψη.
ε) Ένας άλλος τομέας απασχόλησης των κατοίκων ήταν η Αγγειοπλαστική Τέχνη που διακρίθηκε για τα μοναδικά χρηστικά και διακοσμητικά αγγεία σ’ ολόκληρη την Κύπρο. Το πρώτο αγγειοπλαστείο «Κεραμεύς» το ίδρυσε ο Γιάννης Ηλιάδης, Μικρασιάτης πρόσφυγας. Την τέχνη του τη μαθαίνει και συνεχίζει την παράδοση ο γιός του Κώστας, που εκπαίδευσε νεότερους τεχνίτες και εκείνοι με τη σειρά τους λειτούργησαν τα δικά τους εργαστήρια: το “Venus” και το «Σάββας pottery». Καθημερινά ένας μεγάλος αριθμός τουριστών επισκέπτονταν και αγόραζαν τα κεραμικά τους.
στ) Μοναδικό στο είδος του λειτουργούσε στο χωριό το εργοστάσιο του Σεβέρη που επεξεργαζόταν τα ζίβανα (πυρήνα) από τα ελαιοτριβεία της περιοχής και τα μετέτρεπε είτε σε πυρηνέλαιο.
ζ) Νέοι φιλοπρόοδοι κάτοικοι δημιουργούν τις δικές τους μικρές στην αρχή βιομηχανικές μονάδες. Από το 1951 λειτουργεί το εργοστάσιο Ν. Κουτσοκούμνη για να επεκταθεί αργότερα σ’ ένα σύγχρονο εργοστάσιο κονσερβοποιείας πολλών άλλων προϊόντων. Ανάλογη βιομηχανία δημιουργείται λίγο αργότερα από τον Χρ. Μαυρουδή. Μετά την εισβολή του 1974 οι δύο εταιρείες εξακολουθούν τη λειτουργία τους στη Λευκωσία.
Γράμματα – Πολιτισμός – Αθλητισμός – Συμμετοχή στους εθνικούς Αγώνες
Το μικρό μονοδιδάσκαλο σχολείο κοντά στην εκκλησία, πολύ γρήγορα αντικαθιστάται με ένα νέο σύγχρονο σχολείο στην περιοχή «Πηλός» δίπλα σε ένα τεράστιο γήπεδο, δωρεά της οικογένειας Σεβέρη που προοριζόταν για να κτιστεί καινούρια εκκλησία. Το σχολείο πριν την εισβολή λειτουργούσε με επτά δασκάλους. Η Γυμνασιακή μόρφωση συνεχιζόταν στο Γυμνάσιο της Κερύνειας, ενώ αρκετοί νέοι έφευγαν για περαιτέρω σπουδές σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Μεγάλη πολιτιστική δραστηριότητα ανέπτυξε ο αθλητικός και πολιτιστικός Σύλλογος «Ίκαρος». Ανέδειξε πολλούς αθλητές και τροφοδοτούσε τις αθλητικές ομάδες του Γ.Σ. Πράξανδρος και της ΠΑΕΕΚ Κερύνειας. Το χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου παρουσίαζε παραστάσεις σ’ όλες τις εθνικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις του χωριού και της Επαρχίας. Λάμβανε επίσης μέρος στα ανθεστήρια που γίνονταν κάθε Άνοιξη στο Γ.Σ. Πράξανδρος.
Οι κάτοικοι της κοινότητας του Αγίου Γεωργίου είχαν ενεργή συμμετοχή στον αντιαποικιακό αγώνα της ΕΟΚΑ ενάντια στους Άγγλους. Συνεργάζονταν, βοηθούσαν και έκρυβαν τους αντάρτες της ομάδας του Κυριάκου Μάτση. Τέλος του Οκτώβρη του 1958, οι Άγγλοι πληροφορούνται την ύπαρξη κρησφυγέτου με οπλισμό και επιβάλλουν στο χωριό κατ’ οίκον περιορισμό «κέρφιου». Διεξάγουν εξονυχιστικό έλεγχο από σπίτι σε σπίτι, συλλαμβάνουν τους περισσότερους άντρες του χωριού, μη εξαιρουμένου του ιερέα Παπα-Κυριάκου. Τελικά, κατόπιν πληροφοριών ανακαλύπτεται το κρησφύγετο στο σπίτι του Αντώνη Πράτσου το οποίο ανατίνάξαν μπροστά στα μάτια όλων των χωριανών προς «παραδειγματισμό» και ανακοινώνουν τη λήξη του «κέρφιου», μετά από 17 ημέρες.
Η ώρα μηδέν για το χωριό μας φθάνει το Σάββατο, 20 Ιουλίου 1974. Μεσημέρι του Σαββάτου, μετά την απόβαση των Τούρκων στο 5 Μίλι, μόλις 2 χιλιόμετρα από το χωριό, οι Τούρκοι στρατιώτες μπαίνουν στα πρώτα σπίτια του χωριού. 34 άτομα, πολίτες και στρατιώτες Αϊγιωρκίτες είναι το τίμημα σε ανθρώπινες ζωές. Η κοινότητά μας ανήγειρε ένα μνημείο τιμώντας τη μνήμη τους, δίπλα στο εκκλησάκι το Αγίου Φανουρίου στη Λευκωσία.
Ξωκλήσια και Πανηγύρια του χωριού:
Ξακουστό είναι το χωριό μας για το ξωκλήσι-σπηλιά του Αγίου Φανουρίου. Βορειοδυτικά του χωριού, εκεί που η θάλασσα αγριεύει με τους απότομους βράχους και τη θάλασσα που λυσσομανά, εκεί ανάμεσα σ’ αυτά τα βράχια είναι η σπηλιά του Αγίου Φανουρίου. Οι βράχοι γύρω και μπροστά στην είσοδο της σπηλιάς είναι γεμάτοι με τα απολιθωμένα οστά ιπποπόταμου. Η παράδοση αναφέρει πως τα απολιθωμένα οστά ανήκαν στο άλογο του Αγίου Φανουρίου, όταν ο Άγιος Φανούριος ξεκίνησε κυνηγημένος από τους διώκτες του από τη Μικρά Ασία για την Κύπρο μέσα σε μια βάρκα με το άλογό του. Μόλις έφτασαν κοντά στο βραχώδες αυτό μέρος, το άλογο στην προσπάθεια να υπερπηδήσει τους βράχους σκοτώθηκε. Ο Άγιος κατέφυγε στη σπηλιά και μετά διέφυγε στη Ρόδο. Στη σπηλιά-παρεκκλήσι ετελείτο λειτουργία δύο φορές τον χρόνο: Την Πέμπτη της Αναλήψεως και στις 27 Αυγούστου, ημέρα της ονομαστικής εορτής του Αγίου. Τελευταία λειτουργία τελέστηκε την Πέμπτη της Διακαινησίμου του 1974. Το 1973 κτίστηκε στο βραχώδη λόφο πάνω από τη σπηλιά ένα μικρό λευκό παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Φανούριο, τάμα της οικογένειας Πίττα.
Ένα ασημένιο εικόνισμα του Αγίου που κλάπηκε από τη σπηλιά και πουλήθηκε από Τούρκο σε Ελληνοκύπριο για 70 λίρες στη μακρινή Νότια Αφρική, ταξίδεψε πίσω και επιστράφηκε στην κοινότητά μας εδώ στην προσφυγιά. Εξ αφορμής αυτής της εικόνας, το Σωματείο του Αγίου Γεωργίου σε συνεργασία με την Εκκλησιαστική Επιτροπή έκτισαν το εκκλησάκι του Αγίου Φανουρίου στην Προσφυγιά, για να τιμούν οι Αϊγιωρκίτες τον Άγιό τους, αναμένοντας την ημέρα που ελεύθεροι πια θα Τον γιορτάσουν εκκλησιαζόμενοι στη σπηλιά του.
Το μεγάλο πανηγύρι του χωριού μας ήταν η Καθαρή Δευτέρα. Εδώ μαζεύονταν χιλιάδες ντόπιοι και ξένοι να χαρούν τις ομορφιές του χωριού και να κόψουν τη «Μούττη της Σαρακοστής».
Ένα άλλο μεγάλο πανηγύρι γινόταν τη Δευτέρα της Λαμπρής στο ξωκλήσι της Παναγίας της Χρυσοτριμιθιώτισσας. Το ξωκλήσι βρίσκεται νότια του χωριού ανηφορίζοντας προς το Τριμίθι, κτισμένο σ’ ένα δάσος από ελιές και χαρουπιές.
Δυτικά της Κερύνειας, μόλις 4,5 χιλ. από την πόλη, στη στενή παράκτια πεδιάδα μεταξύ της θάλασσας στα βόρεια και της επιβλητικής οροσειράς του Πενταδακτύλου στα νότια, βρίσκεται το χωριό Άγιος Γεώργιος. Αφενός η βραχώδης παραλία, μόλις 15 μέτρα από την επιφάνεια της θάλασσας, με τις μικρές νησίδες, τα σπήλαια και τους λίγους μα πανέμορφους αμμουδερούς όρμους που δημιουργούν τόσες φυσικές ομορφιές, και αφετέρου ο εύφορος κάμπος συνέτειναν ώστε ο μικρός οικισμός «Κάμπος» ή «Αλακάτια» (από τα πολλά πηγάδια) να εξελιχθεί ραγδαία σ’ ένα μεγάλο χωριό, τον Άγιο Γεώργιο. Ένα χωριό που αναντίλεκτα είναι ένα από τα ομορφότερα χωριά, όχι μόνο της επαρχίας αλλά και ολόκληρης της Κύπρου.
Η κοινότητα του Αγίου Γεωργίου αριθμούσε μόνο 17 κατοίκους το 1881, οι οποίοι κατήλθαν από το Κάρμι και το Τριμμίθι στην πεδιάδα. Σιγά-σιγά μετοίκησαν οι πρώτες οικογένειες, και έτσι άρχισε να κατοικείται το χωριό γύρω στα 1900, με αποτέλεσμα η κοινότητα να αποτελείται από 157 κατοίκους το 1931. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, με την εκκένωση της Λευκωσίας, πολλές εύπορες οικογένειες καταφεύγουν στο χωριό, ενθουσιάζονται από τις ομορφιές του και αρχίζουν να κτίζουν τα εξοχικά τους κοντά στη θάλασσα. Χαρακτηριστικά, το 1973 το χωριό αποτελείτο από 967 αυτόχθονες κατοίκους, αλλά και άλλους τόσους Κύπριους και Ευρωπαίους πολίτες που διατηρούσαν τη μόνιμη ή εξοχική τους κατοικία στον Άγιο Γεώργιο.
Το χωριό ονομάστηκε Άγιος Γεώργιος, όταν σε μια σπηλιά κοντά στη θάλασσα βρέθηκε το εικόνισμα του Αγίου. Εκεί, πάνω από τη σπηλιά, κτίστηκε η εκκλησία του χωριού που αφιερώθηκε στον Άγιο Γεώργιο.
Ασχολίες των κατοίκων:
α) Αρχικά οι πρώτοι κάτοικοι του χωριού ασχολούνται αποκλειστικά με τη γεωργία και την κτηνοτροφία. Το ήπιο κλίμα, το εύφορο έδαφος, οι πλούσιες υδροφόρες πηγές αλλά και η εργατικότητα των κατοίκων συνέτειναν ώστε ο «Κάμπος» να μετατραπεί σ’ έναν απέραντο λαχανόκηπο με αφθονία παραγωγής εποχιακών κηπευτικών με τα οποία τροφοδοτούσαν τα γύρω χωριά και την πόλη της Κερύνειας.
Οι εύφοροι ελαιώνες παράγουν μεγάλες ποσότητες ελεόλαδου και δίνουν τη δυνατότητα να εργοδοτηθούν πολλοί άνθρωποι. Σύντομα το χωριό αποκτά το δικό του, σύγχρονο για την εποχή του ελαιοτριβείο που λειτουργούσε ως Συνεργατική Εταιρεία με μέλη της από τα τρία χωριά Κάρμι, Τριμμίθι και Άγιο Γεώργιο.
Τον Αύγουστο γινόταν και η συγκομιδή των χαρουπιών που αποθηκεύονταν στις Αποθήκες του Σεβέρη κοντά στη Γλυκιώτισσα.
β) Ασβεστοκάμινα. Τα άφθονα ασβεστολιθικά πετρώματα της περιοχής του Πενταδακτύλου έδιδαν την πρώτη ύλη για την παραγωγή του ασβέστη. Στο χωριό λειτουργούσαν τρία ασβεστοκάμινα κατά τα πρώτα χρόνια της ζωής του χωριού: του Κώστα Ξερού και του Σάββα (Ασβεστάρη) Χαραλαμπίδη. Εκεί δούλευαν πολλοί εργάτες, κυρίως από τα χωριά Τριμμίθι και Κάρμι. Πολύ πριν την εισβολή των Τούρκων το 1974, τα ασβεστοκάμινα στο σύνολό τους είχαν σταματήσει τη λειτουργία τους.
γ) Μετά το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, γύρω στο 1950, χωράφια με ελιές, χαρουπιές, αλλά και λαχανόκηποι, που βρίσκονταν στα όρια του χωριού ξεριζώνονται και φυτεύονται λεμονιές. Οι κάτοικοι, αντιλαμβάνονται ότι τα λεμόνια ήταν ένα πολύ προσοδοφόρο προϊόν και μετατρέπουν το χωριό σ’ ένα απέραντο περιβόλι με λεμονιές. Σύντομα γίνονται μέλη της νεοϊδρυθείσας Συνεργατικής Εταιρείας Λεμονοπαραγωγών Επαρχίας Κυρηνείας (ΣΕΛΕΚ) η οποία τους διασφαλίζει τις καλύτερες τιμές για την εξαγωγή και τη διάθεση των λεμονιών.
δ) Ο Άγιος Γεώργιος είναι κτισμένος σ’ ένα προνομιακό κομβικό σημείο, όπου η μοναδική οδική αρτηρία από τα δυτικά στα ανατολικά διασχίζει το χωριό από το ένα άκρο στο άλλο. Οι κάτοικοι έχοντας γρήγορη πρόσβαση στην πόλη της Κερύνειας αλλά και της Λευκωσίας, εκμεταλλεύτηκαν τη θέση και τις ομορφιές του χωριού και μετέτρέψαν τον Άγιο Γεώργιο σ’ ένα από τα πιο όμορφα τουριστικά θέρετρα του νησιού. Πολύ πριν την Ανεξαρτησία της Κύπρου, πάρα πολλοί Λευκωσιάτες αγόραζαν παραθαλάσσια γη και έκτιζαν τις εξοχικές τους κατοικίες. Σιγά-σιγά στις παραλίες δημιουργήθηκαν ολόκληρες συνοικίες με εξοχικά, όπως οι συνοικίες του Λάσου, το Λουτρό, της Ριβιέρας, ο Τρασιάς κ.ά.
Οι μικρές γραφικές παραθαλάσσιες παραδοσιακές «καλύβες» του Γιωρκή, του Ασπρή, του Ρωτόκλη του Περικλή εξυπηρετούσαν τους ντόπιους και ξένους επισκέπτες. Σύντομα, νέα παραθαλάσσια κέντρα, ταβέρνες, ξενοδοχεία «φυτρώνουν» κατά μήκος της παραλίας του χωριού, όπως το Ριβιέρα, το Λιμανάκι, «Πλάζα Μάρε», το ξενοδοχείο Χρυσαλλίς κοντά στο «κουδελαρκό» και το τουριστικό συγκρότημα «Καμάρες» στον Τρασιά». Το χωριό σιγά-σιγά αλλάζει και παίρνει μια κοσμοπολίτικη όψη.
ε) Ένας άλλος τομέας απασχόλησης των κατοίκων ήταν η Αγγειοπλαστική Τέχνη που διακρίθηκε για τα μοναδικά χρηστικά και διακοσμητικά αγγεία σ’ ολόκληρη την Κύπρο. Το πρώτο αγγειοπλαστείο «Κεραμεύς» το ίδρυσε ο Γιάννης Ηλιάδης, Μικρασιάτης πρόσφυγας. Την τέχνη του τη μαθαίνει και συνεχίζει την παράδοση ο γιός του Κώστας, που εκπαίδευσε νεότερους τεχνίτες και εκείνοι με τη σειρά τους λειτούργησαν τα δικά τους εργαστήρια: το “Venus” και το «Σάββας pottery». Καθημερινά ένας μεγάλος αριθμός τουριστών επισκέπτονταν και αγόραζαν τα κεραμικά τους.
στ) Μοναδικό στο είδος του λειτουργούσε στο χωριό το εργοστάσιο του Σεβέρη που επεξεργαζόταν τα ζίβανα (πυρήνα) από τα ελαιοτριβεία της περιοχής και τα μετέτρεπε είτε σε πυρηνέλαιο.
ζ) Νέοι φιλοπρόοδοι κάτοικοι δημιουργούν τις δικές τους μικρές στην αρχή βιομηχανικές μονάδες. Από το 1951 λειτουργεί το εργοστάσιο Ν. Κουτσοκούμνη για να επεκταθεί αργότερα σ’ ένα σύγχρονο εργοστάσιο κονσερβοποιείας πολλών άλλων προϊόντων. Ανάλογη βιομηχανία δημιουργείται λίγο αργότερα από τον Χρ. Μαυρουδή. Μετά την εισβολή του 1974 οι δύο εταιρείες εξακολουθούν τη λειτουργία τους στη Λευκωσία.
Γράμματα – Πολιτισμός – Αθλητισμός – Συμμετοχή στους εθνικούς Αγώνες
Το μικρό μονοδιδάσκαλο σχολείο κοντά στην εκκλησία, πολύ γρήγορα αντικαθιστάται με ένα νέο σύγχρονο σχολείο στην περιοχή «Πηλός» δίπλα σε ένα τεράστιο γήπεδο, δωρεά της οικογένειας Σεβέρη που προοριζόταν για να κτιστεί καινούρια εκκλησία. Το σχολείο πριν την εισβολή λειτουργούσε με επτά δασκάλους. Η Γυμνασιακή μόρφωση συνεχιζόταν στο Γυμνάσιο της Κερύνειας, ενώ αρκετοί νέοι έφευγαν για περαιτέρω σπουδές σε πανεπιστήμια της Ελλάδας και του εξωτερικού.
Μεγάλη πολιτιστική δραστηριότητα ανέπτυξε ο αθλητικός και πολιτιστικός Σύλλογος «Ίκαρος». Ανέδειξε πολλούς αθλητές και τροφοδοτούσε τις αθλητικές ομάδες του Γ.Σ. Πράξανδρος και της ΠΑΕΕΚ Κερύνειας. Το χορευτικό συγκρότημα του Συλλόγου παρουσίαζε παραστάσεις σ’ όλες τις εθνικές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις του χωριού και της Επαρχίας. Λάμβανε επίσης μέρος στα ανθεστήρια που γίνονταν κάθε Άνοιξη στο Γ.Σ. Πράξανδρος.
Οι κάτοικοι της κοινότητας του Αγίου Γεωργίου είχαν ενεργή συμμετοχή στον αντιαποικιακό αγώνα της ΕΟΚΑ ενάντια στους Άγγλους. Συνεργάζονταν, βοηθούσαν και έκρυβαν τους αντάρτες της ομάδας του Κυριάκου Μάτση. Τέλος του Οκτώβρη του 1958, οι Άγγλοι πληροφορούνται την ύπαρξη κρησφυγέτου με οπλισμό και επιβάλλουν στο χωριό κατ’ οίκον περιορισμό «κέρφιου». Διεξάγουν εξονυχιστικό έλεγχο από σπίτι σε σπίτι, συλλαμβάνουν τους περισσότερους άντρες του χωριού, μη εξαιρουμένου του ιερέα Παπα-Κυριάκου. Τελικά, κατόπιν πληροφοριών ανακαλύπτεται το κρησφύγετο στο σπίτι του Αντώνη Πράτσου το οποίο ανατίνάξαν μπροστά στα μάτια όλων των χωριανών προς «παραδειγματισμό» και ανακοινώνουν τη λήξη του «κέρφιου», μετά από 17 ημέρες.
Η ώρα μηδέν για το χωριό μας φθάνει το Σάββατο, 20 Ιουλίου 1974. Μεσημέρι του Σαββάτου, μετά την απόβαση των Τούρκων στο 5 Μίλι, μόλις 2 χιλιόμετρα από το χωριό, οι Τούρκοι στρατιώτες μπαίνουν στα πρώτα σπίτια του χωριού. 34 άτομα, πολίτες και στρατιώτες Αϊγιωρκίτες είναι το τίμημα σε ανθρώπινες ζωές. Η κοινότητά μας ανήγειρε ένα μνημείο τιμώντας τη μνήμη τους, δίπλα στο εκκλησάκι το Αγίου Φανουρίου στη Λευκωσία.
Ξωκλήσια και Πανηγύρια του χωριού:
Ξακουστό είναι το χωριό μας για το ξωκλήσι-σπηλιά του Αγίου Φανουρίου. Βορειοδυτικά του χωριού, εκεί που η θάλασσα αγριεύει με τους απότομους βράχους και τη θάλασσα που λυσσομανά, εκεί ανάμεσα σ’ αυτά τα βράχια είναι η σπηλιά του Αγίου Φανουρίου. Οι βράχοι γύρω και μπροστά στην είσοδο της σπηλιάς είναι γεμάτοι με τα απολιθωμένα οστά ιπποπόταμου. Η παράδοση αναφέρει πως τα απολιθωμένα οστά ανήκαν στο άλογο του Αγίου Φανουρίου, όταν ο Άγιος Φανούριος ξεκίνησε κυνηγημένος από τους διώκτες του από τη Μικρά Ασία για την Κύπρο μέσα σε μια βάρκα με το άλογό του. Μόλις έφτασαν κοντά στο βραχώδες αυτό μέρος, το άλογο στην προσπάθεια να υπερπηδήσει τους βράχους σκοτώθηκε. Ο Άγιος κατέφυγε στη σπηλιά και μετά διέφυγε στη Ρόδο. Στη σπηλιά-παρεκκλήσι ετελείτο λειτουργία δύο φορές τον χρόνο: Την Πέμπτη της Αναλήψεως και στις 27 Αυγούστου, ημέρα της ονομαστικής εορτής του Αγίου. Τελευταία λειτουργία τελέστηκε την Πέμπτη της Διακαινησίμου του 1974. Το 1973 κτίστηκε στο βραχώδη λόφο πάνω από τη σπηλιά ένα μικρό λευκό παρεκκλήσι αφιερωμένο στον Άγιο Φανούριο, τάμα της οικογένειας Πίττα.
Ένα ασημένιο εικόνισμα του Αγίου που κλάπηκε από τη σπηλιά και πουλήθηκε από Τούρκο σε Ελληνοκύπριο για 70 λίρες στη μακρινή Νότια Αφρική, ταξίδεψε πίσω και επιστράφηκε στην κοινότητά μας εδώ στην προσφυγιά. Εξ αφορμής αυτής της εικόνας, το Σωματείο του Αγίου Γεωργίου σε συνεργασία με την Εκκλησιαστική Επιτροπή έκτισαν το εκκλησάκι του Αγίου Φανουρίου στην Προσφυγιά, για να τιμούν οι Αϊγιωρκίτες τον Άγιό τους, αναμένοντας την ημέρα που ελεύθεροι πια θα Τον γιορτάσουν εκκλησιαζόμενοι στη σπηλιά του.
Το μεγάλο πανηγύρι του χωριού μας ήταν η Καθαρή Δευτέρα. Εδώ μαζεύονταν χιλιάδες ντόπιοι και ξένοι να χαρούν τις ομορφιές του χωριού και να κόψουν τη «Μούττη της Σαρακοστής».
Ένα άλλο μεγάλο πανηγύρι γινόταν τη Δευτέρα της Λαμπρής στο ξωκλήσι της Παναγίας της Χρυσοτριμιθιώτισσας. Το ξωκλήσι βρίσκεται νότια του χωριού ανηφορίζοντας προς το Τριμίθι, κτισμένο σ’ ένα δάσος από ελιές και χαρουπιές.
